Tế bào gốc là gì? Các loại tế bào gốc và vai trò trong điều trị bệnh

Những năm gần đây, cụm từ “tế bào gốc” trở thành chủ đề nóng trong lĩnh vực y học, được ví như “chìa khóa vàng” mở ra những tiềm năng mới trong điều trị bệnh và cải thiện sức khỏe con người. Vậy tế bào gốc thực chất là gì? PGS.TS.BS Phan Toàn Thắng sẽ chia sẻ tới các bạn một số thông tin về tế bào gốc trong bài viết này!

Tế bào gốc là gì?

Tế bào gốc là một loại tế bào đặc biệt có khả năng tự tái tạo và phát triển thành nhiều loại tế bào khác nhau trong cơ thể, đảm bảo sự duy trì và sửa chữa mô trong suốt cuộc đời con người. Tế bào gốc hoạt động thông qua cơ chế ức chế viêm, tự tái tạo, gia tăng số lượng và chuyển hóa thành các tế bào chuyên biệt, từ đó thực hiện các chức năng của mô mà chúng trở thành một phần của cơ thể.

Các nguồn tế bào gốc phổ biến bao gồm máu dây rốn, tủy xương, mô mỡ và máu ngoại vi. Hiện nay, các nghiên cứu về tế bào gốc đang được ứng dụng rộng rãi trong việc điều trị nhiều bệnh như ung thư máu, tổn thương tủy sống, các rối loạn miễn dịch,… và cả Y học tái tạo. 

Các loại tế bào gốc và nguồn gốc của chúng

Tế bào gốc trưởng thành

Cơ thể con người chứa tế bào gốc suốt đời, có thể sử dụng bất cứ khi nào cần thiết. Những tế bào này xuất hiện từ giai đoạn phôi thai và tồn tại trong cơ thể suốt đời. Mặc dù ở trạng thái chưa chuyên biệt, tế bào gốc trưởng thành vẫn có khả năng trở thành các tế bào chuyên biệt khi cơ thể yêu cầu, chẳng hạn như tế bào da hay cơ.

Tế bào gốc trưởng thành có khả năng phân chia vô hạn, tạo ra các tế bào khác nhau hoặc tái tạo cơ quan bị hư hỏng. Quá trình này giải thích cách vết thương ngoài da lành lại hoặc các cơ quan như gan có thể tự phục hồi. Trước đây, các nhà khoa học nghĩ rằng tế bào gốc trưởng thành chỉ có thể biệt hóa thành các tế bào trong mô gốc của chúng, nhưng hiện nay, nhiều bằng chứng đã cho thấy chúng cũng có thể phát triển thành các loại tế bào khác.

Tế bào gốc phôi

Tế bào gốc phôi xuất hiện ngay sau khi tinh trùng gặp trứng và tạo thành hợp tử, bắt đầu phân chia và phát triển thành một phôi thai. Sau khoảng 3-5 giờ, phôi trở thành blastocyst (phôi nang), chứa tế bào gốc và sau đó sẽ cấy vào tử cung.

Tế bào gốc phôi được lấy từ phôi nang 4-5 ngày tuổi, thường là những phôi thừa từ quá trình thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Trong IVF, bác sĩ thường thụ tinh nhiều trứng để đảm bảo ít nhất một phôi có thể sống sót và phát triển thành thai nhi.

Phôi nang bao gồm hai phần: một phần sẽ phát triển thành nhau thai và phần còn lại phát triển thành cơ thể con người. Tế bào gốc phôi nằm trong phần phát triển thành cơ thể và có tiềm năng trở thành bất kỳ tế bào nào trong cơ thể, từ tế bào máu, tế bào da cho đến các tế bào khác mà cơ thể cần.

Ở giai đoạn này, tế bào gốc phôi bắt đầu biệt hóa và có thể phát triển thành nhiều loại tế bào khác nhau, vượt qua khả năng của tế bào gốc trưởng thành.

Tế bào gốc trung mô (MSC)

Tế bào gốc trung mô (MSC) có nguồn gốc từ các mô liên kết hoặc stroma xung quanh các cơ quan. Các tế bào này đã được các nhà khoa học sử dụng để tạo ra các mô cơ thể mới như xương, sụn và tế bào mỡ. Trong tương lai, triển vọng của tế bào gốc trung mô có thể đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị một số vấn đề sức khỏe.

Tế bào gốc đa năng cảm ứng (iPS)

Các nhà khoa học tạo ra tế bào gốc đa năng cảm ứng (iPS) trong phòng thí nghiệm, bằng cách sử dụng tế bào da hoặc các tế bào mô đặc hiệu khác. 

Những tế bào này hoạt động giống như tế bào gốc phôi, có thể hỗ trợ phát triển nhiều liệu pháp điều trị khác nhau. Tuy nhiên, vẫn cần nhiều nghiên cứu để cải thiện và phát triển công nghệ này.

Vai trò của tế bào gốc trong y học và điều trị bệnh

Tế bào gốc đóng vai trò quan trọng trong y học, đặc biệt trong việc điều trị các bệnh lý và y học tái tạo. Chúng có khả năng phân chia và phát triển thành các loại tế bào chuyên biệt trong cơ thể, từ đó có thể được sử dụng trong nhiều liệu pháp y học. Hiện nay, tế bào gốc đang được nghiên cứu và ứng dụng trong một số liệu pháp điều trị chính như:

• Chữa lành vết thương: Tế bào gốc có thể thay thế các tế bào bị hư hỏng hoặc mất đi trong cơ thể. Đây là một khả năng đặc biệt quan trọng trong điều trị và chữa lành các vết thương như bỏng, loét tỳ đè, loét tiểu đường,… và nhiều loại vết thương khác. Tế bào gốc sẽ giúp phục hồi các mô bị tổn thương nghiêm trọng bằng cách tạo ra các tế bào da mới, từ đó giảm thiểu sẹo và cải thiện quá trình lành vết thương.
• Điều trị bệnh máu và ung thư: Tế bào gốc có thể được sử dụng để điều trị các bệnh về máu như bệnh bạch cầu (ung thư máu), bệnh thiếu máu và bệnh huyết học khác thông qua cấy ghép tế bào gốc tạo máu (hematopoietic stem cells). Liệu pháp này có thể giúp tái tạo lại tủy xương và cải thiện khả năng sản xuất tế bào máu.
• Điều trị bệnh thần kinh: Hiện nay, một số nghiên cứu đang được tiến hành để đánh giá về việc sử dụng tế bào gốc trong điều trị các bệnh thần kinh như Alzheimer, Parkinson, chấn thương tủy sống. Tế bào gốc có thể giúp thay thế các tế bào thần kinh bị tổn thương hoặc mất đi, từ đó cải thiện chức năng thần kinh.
• Thử nghiệm thuốc và phát triển các liệu pháp mới: Tế bào gốc cũng được sử dụng trong nghiên cứu phát triển thuốc, đặc biệt là thử nghiệm các loại thuốc mới trước khi đưa vào sử dụng trên con người.

Với những tiềm năng rộng lớn trong việc điều trị bệnh, tế bào gốc đã và  đang mở ra một hướng đi mới đầy triển vọng trong y học hiện đại. Tuy nhiên, việc ứng dụng tế bào gốc vẫn cần phải tiếp tục được nghiên cứu kỹ lưỡng.

Những vấn đề tranh cãi liên quan đến tế bào gốc

Thời gian gần đây, có không ít tranh cãi liên quan đến việc nghiên cứu tế bào gốc, đặc biệt là tế bào gốc phôi, chủ yếu xoay quanh việc sử dụng phôi người. Những ý kiến chỉ trích cho rằng quá trình lấy tế bào gốc sẽ phá hủy phôi nang, khiến phôi không thể phát triển thành con người. 

Để bảo vệ quyền lợi của phôi người đồng thời thúc đẩy nghiên cứu y học một cách đạo đức, Viện Sức khỏe Quốc gia (NIH) tại Mỹ đã đưa ra các hướng dẫn cụ thể về việc nghiên cứu tế bào gốc ở người. Những hướng dẫn này bao gồm khuyến nghị về việc hiến tặng tế bào gốc phôi, yêu cầu các phôi được tạo ra qua phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm chỉ được sử dụng khi không còn cần thiết cho mục đích sinh sản. 

Hiện nay, nhiều nhà khoa học đang tìm cách phát triển và sử dụng tế bào gốc mà không liên quan đến phôi.

Tế bào gốc không chỉ là một thành tựu khoa học vượt bậc mà còn là hy vọng lớn lao cho nền y học hiện đại. Dù vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua, nhưng với sự phát triển không ngừng của khoa học, ứng dụng tế bào gốc hứa hẹn sẽ còn mang đến những bước tiến lớn trong tương lai. 

———————————-

Kaapvaal – TOP 1 sản phẩm chăm sóc vết thương từ Công nghệ Y học tái tạo

Hotline: 0967.680.818 để được tư vấn chi tiết từ bác sĩ chuyên môn!

Website: https://kaapvaal.vn/

Email: kaapvaal2024@gmail.com